कुसुम ज्ञवाली

 

कविता 

बाघ, चिडियाखाना र सहर

हामीलाई राम्ररी थाहा थियो
जस्तै सङ्कटग्रस्त भए पनि
बाघको सिङ्गै प्रजाति
ऊ हिंस्रक र नरभक्षी हुन्छ,
तर पनि
हामीले निधो गरेका थियौं,
त्यसलाई चिडियाखानामा पाल्ने
किनकि
उसले कहिल्यै मागेन हामीसँग


अग्ला महलका वैभव, ऐस र आरामहरू
करोडौंका पाँचतारे लञ्च र डिनरहरू
बाघको छाला वा गैंडाका खागहरू
राजधानीको मुटुका चौडा घडेरीहरू
क्यासिनोमा जुवा खेल्न करोडौं रुपैयाँ
मात्र उसले माग्यो


प्रकृतिले तोकेका केही मासुका टुक्राहरू
निरपेक्ष गरिबको घरजस्तै
पानी चुहिने एउटा ओडार
विकट दुर्गमको अनकन्टारमा
एउटा सानो जङ्गल
अनि पानीको एउटा सानो पोखरी


त्यसैले,
हामीलाई आपत्ति भएन
र, पाल्यौँ एउटा हिंस्रक बाघ
हाम्रो चिडियाखानामा


कसरी सकिन्छ एक्काइसौं शताब्दीमा
बाघ पाल्न एउटा व्यस्त सहरमा
जसले मागिरहन्छ
प्यास मेटाउन हरेकपल्ट
देशभक्त मानिसको आलो रगत
सेता महलमा सजाउन
युगनिर्माता कालीगढहरूकोर्
भर्खरै काटिएको टाउको
उत्कृष्ट कलाकारहरूका
भर्खरै काटिएका हातहरू
त्यसैले हामीले
निर्माण गरिसक्यौ
अब सिध्याउनु पर्छ
सहरको नरभक्षी जनावरलाई
यसको सिंगै वंश परम्पराहरू


सम्मान गरेर इकोसिस्टमको सहअस्तित्व
हामीले निमिट्यान्न पारेनौँ
जङ्गली बाघको अस्तित्व
किनकि,
जङ्गली बाघले कहिल्यै भत्काएन
प्रकृतिका गत्यात्मक संविधानहरूलाई
उसले स्वीकार गर्žयो
झरीमा निथ्रुक्क भिज्न
एउटा बुढो गरिब हलिया जस्तै
उसले बरु नाङ्गै बस्न स्वीकार गर्žयो
हाम्रो छाला काढेर
ओड्न खोजेन कहिल्यै
उसले भोकमा एकपेट भोजनबाहेक
हामीलाई निचोरेर
कुस्त सम्पत्ति थुपार्न खोजेन
उसले बेच्न खोजेन कहिल्यै
हाम्रा मन्दिरका पुराना मूर्तिहरू
उसले धन्दा गरेन कहिल्यै
प्रतिबन्धित कालो पदार्थको
त्यसैले ऊ बाँचिरहेछ अचेल
निर्धक्क हाम्रो चिडियाखानामा
नत्र सम्भव छैन अचेल
नरभक्षी जनावर पाल्न सहरमा
जसले ख्याल-ख्यालमै भत्काइरहन्छ
जीवनका अकाट्य सीमाहरू
जसले निर्धक्क लत्याइरहन्छ
मानवताका विश्वव्यापी मानकहरू
जसले निर्लज्ज आगो लगाइरहन्छ
नागरिकका स्वाभिमान र आत्मसम्मानहरू
जसले हाक्काहाक्की कुल्चिरहन्छ
हाम्रा आस्था र विश्वासका फूलहरू
त्यसैले
जनमतको शालीन ल्याप्चे ठोकेर
हामीले निर्माण गरिसक्यौं
समय फट्केमा साक्षी बसेको छ सिध्याउन
सहरको राजा ठान्ने
विक्षिप्त नरभक्षी एउटा जनावरलाई
वस्तीको स्वाधीन इतिहासबाट
कहिल्यै नर्फकने गरी खेद्न
सधैँ सधैँका लागि ।

000